Wzrost występowania otyłości, zarówno wśród dorosłych, jak i niestety dzieci, nikogo już nie szokuje. Przywykliśmy do mniejszej lub większej otyłości czy nadwagi. Równolegle z otyłością systematycznie zaniża się wiek dojrzewania dziewcząt. Proces ten ma początek w rozwijaniu gruczołów piersiowych. Istnieje hipoteza poddająca w wątpliwość czy przedwczesny rozwój gruczołów piersiowych, w obecnych czasach, jest rzeczywiście zapoczątkowany przez jajniki, tak jak w klasycznym dojrzewaniu płciowym. Co mają z tym wspólnego obesogeny?

Wiadomo, że okres pokwitania zaczyna się kiedy młody człowiek zgromadzi odpowiednią ilość tłuszczu w swoim organizmie. W tym procesie uczestniczy hormon zwany leptyną- musi zostać zgromadzona odpowiednia ilość tłuszczu aby zapoczątkować jego wydzielanie. Ze względu na powszechny problem z otyłością, poziom leptyny podnosi się u coraz młodszych dzieci. To czy powiększenie piersi jest rzeczywiście objawem rozpoczęcia okresu pokwitania, czy jedynie zgromadzeniem tkanki tłuszczowej w okolicy piersi, dzięki czemu wydają się większe-nie jest wcale takie oczywiste, ponieważ zależy to od źródła estrogenu. A określenie tego źródła nastręcza trudności.

 

Rozwój gruczołów piersiowych może nastąpić w wyniku działania estrogenów z trzech źródeł:

  • estrogen produkowany przez jajniki (podwzgórze otrzymuje sygnał leptynowy i pozwala na rozpoczęcie dojrzewania płciowego
  • estrogen z komórek tłuszczowych (komórki tłuszczowe mają enzym produkujący estrogen- im więcej tłuszczu tym więcej estrogenu-zarówno u kobiet, jak i umężczyzn, co objawia się męskim biustem)
  • estrogen jako każdy związek chemiczny przypominający estrogen (czyli obesogeny pochodzenia środowiskowego, które mogą zapoczątkować rozwój tkanki piersiowej i magazynowanie tłuszczu)

Co to są obesogeny środowiskowe?

Obesogeny to termin określający każdy związek chemiczny, który ma zdolność zaburzania gospodarki hormonalnej i który sprzyja przybieraniu na wadze (stymuluje otyłość u ludzi). Obesogeny mogą wpływać na rozwój otyłości zwiększając liczbę komórek tłuszczowych (działając jak estrogen) lub prowadzić do magazynowania tłuszczu już w istniejących komórkach. Mogą zmieniać gospodarowanie równowagą energetyczną zwiększając magazynowanie w stanie spoczynku. Mogą zmieniać mechanizmy, w których organizm rozpoznaje sygnały głodu i sytości.

Zaskoczona? Wystarczy mniej jeść, więcej ćwiczyć. Dieta MŻ i tyle? Proste? Jak widać- nie do końca. Istnieją czynniki zewnętrzne mogące sabotować Twoje wysiłki. Ze względu na to, że ludzki receptor estrogenu jest niezwykle…puszczalski, chwyta się się właściwie każdego związku chemicznego. A to z kolei powoduje, że dany związek chemiczny działa podobnie jak estrogen.

Które obesogeny są istotne z punktu widzenia przedwczesnego dojrzewania Twojej córki? Które obesogeny będą miały wpływ na gospodarkę hormonalną Twojej dorastającej córki, a które będą miały pośredni czynnik wyzwalający, sprzyjając gromadzeniu tkanki tłuszczowej i w ten sposób zbyt wczesnego uruchomieniu sygnału leptynowego? Czy obesogeny dotyczą tylko Twojej córki, a o syna możesz być spokojna? Co z ginekomastią?

Obesogeny najważniejsze z punktu widzenia ich wpływu na przedwczesne dojrzewanie:

Estrogeny

Estrogeny są w naszym środowisku niemalże wszędzie: w pożywieniu, plastikowych opakowaniach, w wodzie. Mogą wchodzić w skład pestycydów, może nim być Bisfenol A (BPA), którego oficjalnie nie ma w produktach dla dzieci, ale oficjalnie nic nie mówi się o tym, czy jest on w innych produktach z tworzyw sztucznych. BPA wydziela się za każdym razem gdy kwas zetknie się poliwęglanowym tworzywem. Obecność BPA wiąże się z różnicowaniem komórek tłuszczowych.

Kolejnym estrogenem, na którego działanie jesteśmy wystawieni w ogromnym stopniu to genisteina. Genisteina to związek chemiczny występujący w roślinach bobowatych, między innymi w soi i lucernie.

A jeśli jest w soi i lucernie, które są wykorzystywane jako pasze, to znaczy, że są wszędzie. Nawet jeśli jesteś skrajnie mięsożerna, to również jesteś narażona na hormonopodobne działanie genisteiny, ze względu na to, że mięso, które jesz, najczęściej jest karmione paszami zawierającymi soję. Jeśli natomiast jesteś wegetarianką- rynek produktów dedykowanych tej grupie konsumentów, jest drastycznie zdominowany przez produkty sojowe. Dokładając modyfikacje genetyczne- soja to jeden z gorszych wyborów.

Tak złych jak mięso z hipermarketu, które nafaszerowane jest antybiotykami i paszami z soi i kukurydzy. Wszechobecna soja w diecie wegetarian i ginekomastia, czyli rozwój gruczołów piersiowych u mężczyzn, to zjawisko współistniejące, do tego wcale nie rzadkie. Jak widzisz, właściwie nikt, kto nie hoduje i nie uprawia sam dla siebie, z najwyższą dbałością o zdrowie- nie jest wolny od wpływu genisteiny.

Ftalany

To środki zmiękczające plastik. Dzięki nim plastik staje się miękki i elastyczny. To im zawdzięczasz zapach nowej zasłony prysznicowej. Ftalany również można spotkać w zaskakująco dużej ilości produktów- w powłokach tabletek leków i suplementów, w środkach higieny osobistej (perfumy, dezodoranty, odświeżacze powietrza), w produktach dla dzieci (smoczki), w pojemnikach i foliach, które przygotowane są do podgrzewania w nich żywności wysoko przetworzonej.

Ftalany podejrzewa się o związek z astmą, z niższym ilorazem inteligencji u dzieci, których matka miała kontakt z ftalanami w ciąży. Wpływają na działanie układu hormonalnego. U dorosłych poziom ftalanów w moczu ma powiązanie z ilością tkanki tłuszczowej, obwodem w talii, insulinoopornością.

Choć oficjalnie mówi się o korelacji, nie o przyczynowości to jednak kolejne czerwone światło, które powinno dać Ci znak do przeanalizowania tego czym karmisz siebie i swoje dziecko i czy nie jesteście niepotrzebnie obciążeni działaniem tych związków.

test oddechowy helicobacter kraków

Tributylocyna (TBT)

To fungicyd, czyli środek grzybobójczy stosowany w zwalczaniu grzybów atakujących rośliny.

Zapewne zaskakujący będzie dla Ciebie fakt, że tributylocynę można zidentyfikować w rybach i owocach morza! Skąd środek grzybobójczy przeznaczony dla roślin znajduje się nagle w stworzeniach żyjących w środowisku wodnym? Fungicydem tym maluje się jednostki pływające, w tym statki , by zapobiec gniciu i przyczepianiu się skorupiaków do kadłuba. Widzisz więc, że w ten sposób jesteśmy wszyscy wystawieni na jego działanie.

W kontekście tkanki tłuszczowej, TBT działa zarówno imitując mnożenie się tkanki tłuszczowej, a po drugie aktywuje metabolizm kortyzolu, co powoduje, że odkładana jest większa ilość tłuszczu wisceralnego, czyli tego wokół narządów jamy brzusznej. Badania na szczurach wykazały, że ciężarne matki wystawione na działanie TBT rodzą zwierzęta, które już jako nowonarodzone mają stłuszczoną wątrobę, co z kolei jest właściwie wyrokiem dla dożywotniej walki z otyłością i zespołem chorób metabolicznych.

Palenie i zanieczyszczenie powietrza

Wiadomo- dzieci nie palą. Przynajmniej tak zakładamy. A może jednak? Może jesteś palaczem i narażasz swoje dziecko na bierne palenie i negatywny wpływ dymu tytoniowego na organizm swoich dzieci? Dym papierosowy zawiera mnóstwo groźnych składników, w tym tiocyjanin, substancję pochodną do cyjanku.

Związek ten blokuje działanie tarczycy i odpowiada za zmniejszenie poziomu hormonów produkowanych przez ten gruczoł u dzieci, których rodzice palą. Tiocyjanin dostaje się również do płodu przez łożysko i do mleka matki. A tarczyca to gruczoł, który wydziela hormony niezbędne dla każdej komórki Twojego ciała. Wyobraź sobie więc na jakie szerokie spectrum może mieć wpływ zaburzenie jej pracy.

Wymieniając tylko kilka z nich to spowolnienie przemiany materii, depresje, otępienie i niechęć do działania, wypadanie włosów, obniżenie zdolności poznawczych i energii. Zanieczyszczenie powietrza i cały arsenał związanych z nim chemikaliów to kolejny czynnik mający wpływ na rozwój astmy, otyłości i cukrzycy, które lubią występować wspólnie. Mieszkanie w pobliżu dróg szybkiego ruchu i autostrad jest obarczone ryzykiem przyczyniania się do rozwoju powyższych schorzeń.

Lista czynników działających na naszą szkodę jest ogromnie długa. Obesogeny to jedno. Są jeszcze ksenobiotyki. Ksenobiotyki również są w zanieczyszczonym powietrzu atmosferycznym, w zanieczyszczonej wodzie, w żywności, w powietrzu zamkniętych pomieszczeń, w zanieczyszczonej glebie, odpadach. Ich źródłem będzie też promieniowanie. Więcej na temat ksenobiotyków i jakim pokarmem równoważyć ich negatywne działanie znajdziesz w tym artykule.

Czy w takim razie Twoja córka jest zagrożona przedwczesnym dojrzewaniem w wyniku działania substancji typu obesogeny? Niewątpliwie jest. Tak samo jak każdy z nas jest narażony na działanie związków chemicznych zaburzających gospodarkę hormonalną. Toksyny są w wodzie, w plastikowych opakowaniach, w produktach dostępnych w sklepie spożywczym, w sklepiku szkolnym Twojego dziecka i w powietrzu, którym oddychamy. „Chemikalia uwielbiają produkować komórki tłuszczowe, a komórki tłuszczowe uwielbiają być pełne” mówi dr Robert Lustig. Dodatkowo obesogeny mogą wpływać na programowanie zarówno komórek tłuszczowych, jak i podwzgórza, tworząc odpowiednie podłoże dla otyłości już od życia płodowego dziecka.

Czasami strach szukać odpowiedzi co jest czym i jaki ma wpływ na nasz organizm. Czasami wydaje się, że lepiej mieć oczy zamknięte i wiedzieć mniej, niż więcej. Rozumiem, że tak jest prościej i taniej. Sama wiedza kosztuje dużo zaangażowania i poświecenia czasu na odkrywanie zakrytego, tego wszystkiego, czego przemysł farmaceutyczny, spożywczy i przemysłowy nie chce, żebyśmy wiedzieli.

Unikanie wiedzy i blokowanie się na bycie świadomym konsumentem jest jednak krótkowzroczne. Brak świadomości i korzystanie na bogato i bez ograniczeń z tego wszystkiego co sprzedaje nam się na szybko i żeby było szybko- to pozwolenie na odroczony w czasie rozwój chorób i utratę zdrowia, którego nikt nam nie zwróci.

 

Dlatego ponownie- wiedza i świadomość dokonywanych wyborów-to obowiązek każdego z nas. Zwłaszcza, nas rodziców, kiedy to w naszych rękach spoczywa odpowiedzialność za to, co przekażemy naszym dzieciom. A nasze wybory bezpośrednio wpływają na teraźniejsze i późniejsze zdrowie naszych pociech. Dlatego innej drogi nie ma. Ze względu na to, że ograniczenie na działanie obesegenów wymagałoby działań na poziomie ustawodawstwa, jedyną dostępną drogą na ten moment, jest wiedza i minimalizowanie potencjalnych zagrożeń, takich jak obesogeny czy ksenobiotyki, aby nie miały one decydującego wpływu na nasz organizm. Choć od zanieczyszczonego powietrza ciężko uciec, to substancji typu obesogeny, możemy unikać lub minimalizować ich obecność, chociażby decydując się na nieprzetworzoną żywność z dobrego źródła oraz świadome czytanie etykiet, również kosmetyków, których używa Twoja, jeszcze nie dojrzewająca, córka.

Tekst powstał w oparciu o: Fat Chance. Beating the Odds Against Sugar, Processed Food, Obesity and Disease. Robert H. Lustig, M.D., MSL